Un salut à Mistral

Malhana 1882, a l'ostau dau lesèrt, lo novel ostau endòrmit de Frederic

D'aquesta nuech d'estiu, sorniera estelada e sensa vent au defòra, montan encara d'auças de sentors enfarigoladas e tiras camin chincherin emé ta Nerto, ribon ribanha : l'infern, la brefoniá te damna, que vidassa... Es ren qu'una tempèsta endemoniada que t'atraversa, que monta au dedins de la clòsca, que s'esbramassa : lo diable l'i ròda, lo que pòrta pèira. Lo diable te la vai empeirar ta Nèrta. Vendràs coma ela Morga fatalament davans la fòrça dau mau... S'es pron lèu ajaçada la molher, ara es a la palha, gaire de temps après lo darnier cant de l'ultima cigala, après sa tisana de telh. Podes prendre tis aises d'aquesta nuech qu'un grilhet sòrtit de son amagador brusís au luenh, gosta solet coma tu. Cant de doçor dau restoble. Lo diable ven, negra es ton arma... que t'enmasquèsse de contunh, lo tipe !

"Lou diable es un coumpaire gai.
Au mes d'abriéu, sus lou margai
Cerco li danso fouligaudo.
Lis escoundudo, la man caudo..."

E Nèrta pecaire que son arma es a resquilhar dins la biaça de Satan a la chut chut, Nèrta que sa malastrada se complirà fatalament coma dins un mite antic. Per dire lo verai, la nèrta perèu èra l'èrba di dièus, precisament di rituaus diònisiacs d'a passat tèmps. Siás entre lis arpas dau diable emé lo perfum dis oras d'escriure que s'enaura inchalhènt, la sentor abituala dis oras vanas. De badas. Plus fier que li fiers, plus umble que lis umbles. Lo diable ròda emai la paur, emai la lebre sus lo pònt, emai l'amor, emai la Morga que se plora dins son prat...
Au començament, èra lo vèrbe, lo vèrbe e lo ferm voler d'escriure, la fatalitat d'una malastrada. Lo vèrbe e la messòrga... Coma un parpalhon acolhonit devers lo lum, tot fai lutz e Lucifer i senhoreja, portèire d'esclaire. T'a agantat. Coma es possible tant vièlh d'èstre totjorn tant atrivat per aqueli chatonètas ? Aqueli vierginètas dau persègue doble e pas encar madur...
Ton còr es plus a l'epopèia, nimai ton dire, adièu Mirèio, l'amor t'es vengut copable, adièu la gèsta de Calendal, adièu a tu, Esterelo, adièu lo cant de fin'amor ! L'ora es au planh, a la negrura, l'ora es au diau : i poncheja ton maucòr desparaulable. Lo mirau dau cant a crebat. Nèrta es en fugida, es aflaquida, venguda vierge encadenada e l'i pòu ren pecaire que dèu pagar l'infame dèute d'un marrit paire desbauchat qu'a pachejat emé lo diable.
E tu... que siás ara reconegut, enfin maridat, que siás vengut conselhier comunau, e tu, gosta solet dins ta poèsia ? As 54 ans e totjorn aquesta cremeson pagana terribla que te secuta, que te bassaca l'èime fin qu'a la mesola. E lo diable ? Ven de cotria emé la fe qu'a nasejat bota es pas tant facile d'escondre lo verai, ta cèrca d'un infinit paganisma... L'i a sempre quauqua ren qu'es totjorn lèst de desbondar. Una vergonha, chale de l'amor e de la poèsia...
Bèu promier, dòs antiqui pèiras an mandat lo lèc, la lèbre dau Pònt dau Gard e la Morga. Te rementas de ta maire e de ta grand que, pichòt, se regalavan de te racontar còntes e sornètas e tu tanben, te siás regalat emé la lèbre dau prètzfachier roman qu'es mai una istòria de diable, de paur e de malastrada...

"Quand bastiguè lou Pont dóu Gard
Lou prefachier dóu mau regard
S'èro reserva pèr soun comte
La proumiero amo, dis lou conte,
Que passarié sus lis arcas."

E la Morga ? Aquesta antica pèira levada que nos veniá dau temps de la fondacion de Marselha e que representa belèu una divinitat feminina, d'aqueli ligadas a la fegonditat.

Avián rason li vièlhs, lo diable pòrta pèira, lo diable qu'es d'en pertot e que carreja tanbèn dins sa part estranja e benlèu sorna lo bofe dau bastir dau mond, lo diable es Rodriga ? Verai que dins lo temps, lo mond bastissèire di catedralas, companhons soventei fes de la fe benlèu un pauc mau segura èran au servici de si balhaires d'òrdre, aqueli de la santa glèisa.  De segur que la pèira es tanbèn lo queiron obcene, aqueu tant impudic dau simbòle priapic, figura gorrina tant presenta encò dis Ancians per dire lòngamai e pas mai.

Que Nèrta s'enmuralhèsse en morga davans la fòrça demoniaca sensa jamai venir mongèta e que lo diable rodèsse per aquí e que faguèsse targa a l'astrada, aquela de l'amor e fin finala de la vida. Es aquí que se complirà sa malastrada coma previst. The devil ! Simpathy with him !