Max-Philippe Delavouët, regarder en fermant les yeux

O romieu d'una literatura desconeguda, poèta faidit, onte siás ?
Vieu mai aquesta scena dau Satyricon (Tòrni a Fellini emai a n'aquelei pajas de literatura anciana a mitat escafadas que son a l'encòp eissidas d'un cap d'òbra... e esmarradas fatalament dins lei cafornas de l'oblit) : dau temps d'una antica drilhança de la fusta d'aquelei que se fan dau temps deis empèris en desbrande, lo poèta qu'a un pauc trop parlat, lo fai mandar au fuèc Neron, mai pas mancó aqueu de l'infern, nani lo brasàs que remanda au non-ren, que crema tota poèsia fòrabandida, totei lei grèus d'un possible poetic que lèu lèu vai s'esvalir.  Dins lo filme, la figura dau poèta es agarrida amb viouléncia  bota Neron paradoxalament se voliá enauçar tanbèn au rang de poèta, farà ren que plagiat...

Perqué tant de silenci a l'entorn d'una òbra mager dau siecle 20-enc e de son autor que degun ne'n parla ?
Pasmens, aquí l'escritura a bèus uelhs vesènts es l'acte totau que vai menar Delavouët per dralhas e per camins, d'en pertot onte lo carrejarà son imaginari, emai tot plen de matèria de civilizacion que lo quilharà...
Delavouët es poèta, emai mèstre e serviciau de la lenga. Son escritura es l'acte que tot se l'i entornarà ribon ribanha, tot valènt a dire l'ennanar d'una vida interiora.

Lo poèta es nascut a Marselha en 1920 e a viscut a Grans tre l'enfança promiera, es restat dins un mas de Crau onte aviá viscut dejà amb sei grands qu'èra orfanèu... Es mòrt en 1990.

E ara ? Siam benlèu en ressòn dins un autre temps de descadéncia onte la talent de poèsia es a s'aturar dins la societat tota, aquò vai solet... E se Delavouët nos podiá balhar un chicolon d'aquesta carga lirica, que nos posquessiam enchusclar de sei vers, e ansin, de rima en rima d'un pauc d'èime e meme de passion. Nos fan mestier de còr, de non-ren fendasclat, d'amor emai de mòrt, de rires de còps en transparéncia...

-L'eros de vèire es rèn is iue dis autre a forço d'èstre transparènt-

O poèta dei legendas que nos parlan d'amor, siás lest ! Que nos venga d'envams, d'aquela fòrça que congrèa d'estrambòrd e que faguessiam targa ai gabians, a n'aquelei que se rison dau cant...
Dintrarem a la  chut chut dins ton mond coma dintram en una esplendida catedrala, aurem l'astre de te legir coma se pòu contemplar un santuari, catedrala de lengatge, de memòria, -mirar en barrant leis uelhs-.

D'un poèma l'autre, d'un songe l'autre, se congostarem, s'amorrarem a n'aquesta fònt de lirisma. Te legir es de segur s'enauçar en sensibilitat, s'emparaular en leitura... 
Anarem lèu d'amont devers aquesta nauta torre amb la lenga per companha amb la lenga escrincelada ansin, fin'amor benlèu...
De qu'anam poder faire d'un flame poèta d'aquesta pagela dins nòstra pontanada de secada, de deriva de l'arma ? Temps de deriva mediatica que tot l'i es aplanat, diferéncias e esmais. E s'eriam a mand de perdre un pam de nòstra arma... Baudelaire picava just quora meteguèt en paralele per donar d'envams a la vida de l'èime poèsia e dròga, garçava dins la romana d'un costat la carga lirica balhada per la poèsia e d'un autre latz, ce que fai passar de l'autre costat dau mirau sensa lei mots : lo mond se pòdon emparadisar sensa verai : de joves an destoscat ren de mièlhs que de substancias per ribejar l'imaginari poètic.
An pas trobat seis aises e per s'inventar un possible avenir, per congrear un pauc de realizacion  sociala, en postura alternativa reguerga se fan son estetica reborsiera, coma benlèu una cèrca de rason de viure de mai. Aurian pogut trobat la poèsia bota an rescontrat de paradis d'artifici. Tant se  pòu dire pecaire...
Onte es lo camin dau poèta ? Cadun benlèu a pas totjorn agut la chabença de crosar un poèta...
Delavouët v'eu a seguit d'autrei piadas de poètas, aquò vai solet. D'onte ven son giscle ? De qu'èra son escola ? Cu èran sei mestres ? Mistral es aquí en preséncia segura, s'endevinha coma una mena d'estatua de Comandor mai fau sacher pasmens que Delavouët es nascut sieis ans après la mòrt de Mistral.
Lo companhonatge s'es fach mai que mai amb Sully-André Peyre, fondator e animator de la revista literaria -Marsyas- que ne'n tenguèt l'empenta de 1921 a 1962, l'annada que defuntèt. -Marsyas- es una revista de qualitat que la culturaclassica non li fai fauta, que la lenga d'òc l'i senhoreja e onte se mesclan òbras e criticas, onte se crosan lei lengas adonc, lo provençau que l'i costeja lo francés, l'anglés e de còps, lo grec. Evòcan Boileau, Hugo, rendon un omatge a Vermenosa.

-Li mot soun devengu coume de sòu trop viei
  l'us trop long i'a gausi l'image dóu grand rei- escrièu lo baile. Aquelei de Marsyas, mai que mai Sully-André Peyre es lo promier companhonatge d'evidéncia, serà per Delavouët la causida de la poèsia, de la grafia tanben, mai dins un ròdol literari ont dins un promier temps au mens, non se fonharà la critica literaria en generau...
Liricament d'onte venon aquel art poètic, aquela votz, aqueu biais ? L'influéncia tanbèn au mens lexicala de D'arbaud se remet quatecant amb de mots coma l'error (lo calabrun) o l'expression una idèa...

Delavouët fai d'estròfas de siei vers ai rimas crosadas en provençau rodanenc.

-Quand dóu païs qu'aviés tout peto e toumbo en frun
sèns que posques tria lou mitan di counfigno
tant un vènt de malur largo son mascarun,
coume alor ges de man d'à travers cèu te signo
te rèsto qu'à coumta, se pos,
d'un reiaume perdu lis estras e li tros.-

Ansin, eu vai conoisser plenament lo drama de la fin de la socializacion  de la lenga qu'es d'una generacion onte viurà la desseparacion per de milierats de mond entre aquest lengatge e sa lenga de creacion. A conegut l'exotisma dau dedins que faguèt de Provença fin finala coma dire... lo mirau d'una arma sensa empleg. E vòc lo felibrisme s'acaba dins la disparicion de la lenga coma lenga de socializacion entre 1920 e 1990.

E pasmens serà pas un poèta de terrador meme se d'unei voudrián apariar sempre aquó a l'empleg de l'òc. Voliá reconquistar una mena de simplicitat dins l'escritura, que lo poèma venga tant evident qu'una cançon e citava de fes, -Aux marches du
palais-, fugissiá la mau-parada d'una lenga abstracha tant coma lo francés l'èra vengut. Diguèt que voliá sentir - la ferida dau mot-. Es lo poèta dau silenci paradoxalament, escondut, oblidat,  emmuralhat dins sa torre, perdut eilalin a la solituda de sa Crau bota Crau de verdum, de fen, de luserna e de morres de pòrc...
Escrièu en provençau e pasmens sensa èstre localista qu'aici, es una mena d'Ulisse o de Piteas que nos fai barrutlar... -Es d'en pertot e totjorn coma aici, es d'en pertot e totjorn coma au nostre- coma ditz Cyrano. Viaja lunh sensa bolegar alhors qu'au dedins de son jardin interior qu'a gost d'eternitat e dins son mond, tot sembla  faire ventre, mai son enracinament es dinamic dirai e tot se farà poèsia de memòria, de l'arma  en barrutla, de l'èime que mira en barrant leis uelhs.
Que serà la lima que vendrà endrudir aquest tenament d'escritura, aquest univers d'incantacions, giscle poetic ? Fau anar cercar a la fònt promiera de sei paraulas, lei laurons que gisclan aquí sota, lei vies dessota la maire dei robinas... Que venga en gracia lo dire poderós. L'òbra es un bofe de paraulas encantadissas, una alenada ampla que  se desvela pudicament
amb un molon de tematicas. Nos en balha talament que l'òm tròba dins lei fendasclas de ròdols onte l'òm vai resquilhar. L'a un subrabonde de prepausicions domaci d'objècts fractals, de pedaç d'univers.

-Mai liuen que dous lebrié se courrènt à l'après
se batrien dins un jour dóu camin que s'estiro,
i'avié la terro e la fourruro de fourèst
que prenié lou soulèu mai lien que touto amiro ;
i'avié mai liuen que mis dous iue,
la terro e lou soulèu que sourtien de la niue.-

Subran, siam tocats per aquesta carga lirica en provençau, tre la començança de la soma dei -Pouemo-...

-Pourtant ce fonds dialectal, cette part irréductible de nuit où le sujet puise sa parole, n'a pas grand chose à voir avec ce qu'étudient nos dialectologues... Car le dialecte, ici, n'est pas tant ce qui réunit  le poète à son environnement, comme ce serait le cas d'une logique "patoisante", ce qui l'en sépare et lui confère sa singularité, son isolement au milieu de la foule de "ceux qui parlent" ou, plus souvent au fur et à mesure que passe le temps, de "ceux qui ne parlent plus". Murmurée ou criée, construite  ou déconstruite, cette poésie est d'abord séparation : conversation tendue avec un environnement insensible qui l'oblige ainsi à créer non seulement son langage mais sa langue.- (P Gardy)

Es temps de questionar de còps : soventei fes, leis estròfas son atraversadas de questions, mai de questions de poèta tot bèu just, d'enigmas que van pas soletas, d'onte naseja lo mistèri au dedins amb soventei fes una question dintre la question coma aquí :

-Aubre, quet ome avès touca qu'abro un lume darnié sa vitro de mica ?-

o

-Sus lou moustié qu'i runo apound d'aise si code, que troubariéu au cèu enca
quand i'ai perdu mi mot pèr trop founs ié pesca ?-

o encara (e ramarcarem que generalament son de questions que te van apelar un de l'umamitat...)

-Mai quau dis pas que pèr toujour, la semenço es de cèndre e que sounge lou jour ?-

Son pas de devinalhas popularias aquelei questions, nani puslèu d'enigmas poeticas improbablas, fòra lo temps. Lei questions que mirgalhan lei vers de Delavouët  venon donar de fonsor neblosa ai revolums ont s'emparaula lo camin encantatòri.
Tu legissèire, te farà mestier de seguir lo brieu d'aquelei auças, seràs pron finachol, pron dins l'empatia perfin d'acompanhar l'artiste, pasmens benlèu que te faudrà èstre un pauc iniciat fatalament, tant en provençau (pron que l'i aga la lenga, l'i a una promiera pichòta opacitat fatalament dins la situacion sociò-linguistica que l'i siam) coma dins l'art de t'encaminar devers la poèsia valent a dire d'anar en cèrca d'un chale. Per t'atalar a n'aquesta òbra, benlèu que te farà mestier fatalament de tombar lo mantèu de racionalitat que t'agolopa.
Onte nos fan viajar aquelei questions estranjas ? Devers que tenament ? Dins que país d'esmai reinventat, cantas onte de dralhòus nos tirassan en inconscient... Seguir l'encaminament dau poèta, es se faire un pauc pelegrin, grata-camin que bassaca l'òrdre dau mond qu'es pas vertadierament l'òrdre dei dieus tant es mau segur... Aquí se parlarà mai d'aquest bofe de
creacion, d'aquesta energia dionisiaca dau poèta en sachent que Delavouët sovent tornarà cantar l'apolinian que fai lo mond apasimat emai cartesian sota la ferula de l'òme senhorejant. Anaràs d'en pertot onte te menaràs lo poèma dins lei piadas de seis aventuras, en partent de la civilisacion nòstra, deis autreis  e amb aquesta carga de saviesa de lònga que costeja lo dire.