Se charpinhan

-Que l'i aga mai de vueje que de plen dins aquesta taula, cu va saup ? Aquò es la realitat atomica e pasmens, quauqua ren que se vei pas...-s'encanha Gracchus.

Tot aviá ben començat, s'eran recampats anuèch per picar lo carton, taròt a quatre : Guilhem, James , -La Sciència- emai eu, s'eran partajats un pauc de magret que James aviá tocat dins sei colis de la darniera rotacion. De magret, l'uòu de la galina blanca aqui...Gracchus aviá abrivat dejà dos còps la caça au pichòt. Ades, fasiá l'espicier en gròs per pas cambiar, laissava prendre leis autrei meme quand aviá un juèc de folia : tot plen d'atots entre lei mans, sei dètz e uèch cartas. Betumava coma un salòp. -La Sciència- veniá de far la garda, solet de còntra toei. Gracchus aviá mai l'uelh que beluguejava, lo rire de chin quand se lancet a la caça. Assaiava de l'anar destoscar l'outler e -La Sciència- resistissiá... Pasmens, se s'encanha ara es que son mes a charrar de sciència, pas de -La Sciencia-, de sciència... Gracchus, reguergue que reguergue, son prepaus anuèch es d'agarrir l'objectivitat dau saber scientific. L'objectivitat qu'es pas tant aisada de definir ; Gracchus acusa lo mond dei scientics d'èstre sotmes mai que mai aflaquits ai causidas eticas dei dominants e promier d'aquelei que bailejan la sciència. Parlava just intelectualament bota coma era gaire suau, tot aquò s'enverinava :

-Sovent, quora deves faire un jutjament de realitat, vas faire un judici de valor ont ta cultura, ta sensibilitat ideologica, lo fach que siás tanben un element de l'univers, te ne'n chautas, sensa parlar dau quichar de ta ierarquia, as vist quand aquelei de Paris an demandat a l'ornitò de sacrificar un parèu d'aubatròs, mascle e femela pusleu...Fau relativizar lo saber, es acantonat fin finala...ditz en mastegant lo magret, lei bregas lusentas.

Guilhem ven de faire tombar lo pichòt. Caça acabada. Mau partir per lo prenèire. Gracchus es mai a biscar, reconsidera la question seriosament en espinchant la gaunhèta de Guilhem, aqueu que li fa rebuta, lo frenin de sa mostacha. Apara mai lei metòdes dau scientific e pren l'exemple dei modeles atmosferics. Guilhem li ven :

-Segur qu'un modele es jamai pron englobant coma t'agradariá, pasmens, es totjorn sempre melhorat per que corresponda a la realitat e li fem engolir totjorn mai d'elements, de fais de donadas, d'equacions de la mecanica dei fluidas, de mesuras eissidas dei satelits, d'orografia, vies, ne'n empassat, lo mostre...

En ramassant la plega de colors, Gracchus apond : -es pasmens sempre la teoria qu'a lo darnier mòt e pas la causa observada... Lo modele tant finachol, tant poderos que siegue es qu'un abstrach, lo fau sempre gardar a l'esperit. Se demandam pas pron de que son leis interests qu'an poscut congrear la causida dei critèris e coma s'endralha la desmarcha que valida tala ipotesi pusleu que tala autra ?

E lei vaqui mai partit per lo combat...James, bret pensa que magret e oisqui se maridan ben fin finala. -La Sciència- apond : -Fau verificar de contunh que la teoria coresponda a la realitat, prendre un protocòli, un contraròtle sistematic a l'encòp de l'òrdre de la coërencia logica e de l'observacion. Tot aquò es pas aisat, sarà jamai perfiècha la correspondancia que la realitat nos fa rebuta. Pasmens, nos fau rescassar l'escomessa.

-Coma l'escriguèri dins -Le tarin de l'otarie tarée-, l'objectivitat a sei reglas dau juèc e quand ton baile te demanda de tuiar un aubatròs, mascle de preferenci- s'encanha lo Gracchus, te lo fau mandar pescar de lingostas a la Poncha de la Recerca...Emai siegue cresent...

E ansin, una bòna mieja de la nuèchada, son a blagar coma de sonalhas, parlan sciència, mai que mai Guilhem e Gracchus, an de rasons, se donan d'exemples coma aqueu de l'aiga que sei proprietats non son aquelei de l'idrogena  o de l'oxigena (mentre qu'es l'entrebescar d'aquelei dos elements), coma se pòu agantar una realitat desparaulabla que deu venir en ren de l'imaginari dau cercaire. La realitat tala coma es, cu la pòu tocar de l'èime ? De segur, aqueu que dobta, qu'a una pratica fegonda, pas tròp turga e qu'es pas tròp aflaquit per d'òlis... a una lega d'avança. James demòra mai silencios coma l'es estat tot de lòng de la partida. Voliá juegar au taròt, se regalar, pasmens, tant coma era apassionada la tençon entre leis autrei tres que se còntra-istan, sembla d'aguer participat a n'un autre juec. Regreta un pauc son magret que lo voliá partajar d'un autre biais, mai convidaire...Mai aqui, se pòu gaire causir sei companhons de juec : James, pecaire, ara, a renonciat a n'aqueu chifrar a l'entorn de -La Sciència-, es sa question de ph que lo fa susar emai aqueleis barjaquets anuèch que li an fach venir la cabeça coma una cogorda. Que vidassa !