La mòrt dins l'espiçariá

Cinc oras dau tantost, l'ornito, lo maselier, lo fustier, lo magasinier, defòra, regardan a l'avalida. Son a la Cala. D'ersas fan d'esposcs, pòussa d'aiga en ribas de mar. Tuertan lei rocàs de negre basalte ont entremitan, lei pescaires an laissat sei casiers de lingostas. Es aici que l'a d'augas ai casiers. Macrò-sistis, sembla-peus de gigants gisclats dei fonsors, de metres e de metres, ne'n vòs, ne'n vaqui...De peus que  venon acabar sa vida en raras de l'aiga e de la peira, d'augas que se son derrabadas pauc a cha pauc, a cada onda un pauc mai, de la ventresca borruda de l'Indian. Destin marin dau vegetau que se pren lei pes dins lei gadilhas dei casiers.

-Escota lo vent dau ponent que fai de tiblas !

-Fa ersejar bota, cresi pas que lo vent farà s'avalir aquesta sauma a mand d'engorgar lo soleu...

Lo calabrun es vengut ben negre verai. Iscla e ciele se rebaton l'un dins l'autre coma dos miraus ternits. De joves elefants de mar ensucats de lassiera, coranats d'augas brunas son a se radassar sus lo betum, esclairats deis darniers ralhs que demòran. Dòrmon.

-Deman, t'ajudarem Pedro a estremar d'afaires, de bolons, cresi...

Son magasin de Pedro, aquesta d'espiçariá dau finimond es un magasin ont tot se passa sens un sòu que sus l'iscla, n'i a ges. Quora se crompa de tabac, de bobinas fòtos o una botelha de oisqui eilà, pas besonh de desborsar una senepa qu'aquò sarà directament levar ai pagas messadieras. Es un plaser per lo-roi z'oizo- de viure sensa dardenas, pus besonh de comptar que que siegue, adièu lei fielas d'esperra, lei nòtas, lei tieras dei viures de crompar. Leis ivernants vivon coma de sens-socis una mena de destacament de tot çò materiau...

L'endeman, l'equipa son a entierar de morcelons de ferre dins sei boitas de carton.

-Una chifra per cada bolon e una boita per cada chifra ! ditz lo baile, Pedro.

En entierant tot aquò, Guilhem es a agantar lo morbin apres çò qu'entreveguèt. Que dins la botiga, ben escondut darrier lei conservas pausadas sus d'estagieras metalicas, l'a un grand caliçon brun qu'a lo ventre vuetge. Espera tranquilament de se rescaufar d'un cadabre. Es drech, quilhat dins son silenci, totjorn en plaça e de còp, sembla que te guinha de son uèlh de bòsc en murmurant plan planet : -e ma pitança...- Brrr !

Lei tuiaires son previst dins gaire de temps, beleu doas mesadas, per faire caca a son pegin, blagan coma de sonalhas, son sieis a taula, blagan coma aquelei sonalhas que fan fauta au bèstiari banarut d'aici... Lo sopar (sensa ges de sopa) s'acaba, lei cervesas se vuejan, lei cendriers s'emplisson apres un ventre de lingostas a l'americana. Ne'n son au pièu-pièu de l'aucelilha, ce que li inspirèt a l'òme. Lo -roi z'oizo- s'es abrivat a imitar l'aubatròs. La taulejada son toei encantats qu'après qu'ague parlar de son vòu, sensa un còp d'alas o quasi, parlèt puèi de son nis, aquest casteu conic environat d'un pichòt valat (a derrabat de matas de terra per l'estigansar), ara, es a siblar coma l'auceu quand parada, enfin tenta tant coma es malaisat de lo refaire l'aubatròs quand piaula a la sason deis amors... Pedro veguèt dejà d'afaire ansin, aprenguèt d'un vielh oncle, un de la landa bretona, qu'òm podiá apelar una mesenja, descriptar son cant e meme l'imitar, lo cant, perfin que vengue pròche. Aquest oncle era mai qu'agachaire d'auceu, era quasi enmascaire de sa mesenja.

-Capitava d'imitar tanben una lausèta, d'inventar de paraulas e en reprenent lo cant de l'auceu, transfigurava seis onomatopèias. Gisclava de son gargalh un pièu-pièu emparaulat. Tant aviá escotat la natura, era vengut mimetisma. Continejava en reprenent la melodia de la lausèta. Ansin me contèt que dins leis annadas caranta, la lausèta fasiá lingueta a Sant Pèire e li venguèt aquò, quauquaren en breton dins la melodia de son cant :

-Per Per Per, digor din, kig ha bara zo ganin 

(Pèire, Pèire, Pèire, dòrbes me, ai de carn emai de pan) 

Per lo còp, malaisat de prononciar vertadierament aqueu cantadis de l'oncle qu'eu mestreja pas mai lo breton que lo latin de la lausèta, dos sabers enneblats dins sa mementa tant coma son sovenir dau paure oncle. Son toei pivelats per son racònte, un chale...levat James que comença de badalhar. Demanda pasmens, cortes que cortes :

-Era paisan ton oncle ?

-Segur bota de l'èime tant dubert que se regalava de toei lei musicas dau campèstre, era sempre a l'escota de tot.

-Perque pas imitar lo piaular de l'aubatròs, n'autrei ? -apond l'òrnito. -Anam enregistrar son siblar e après, inventarem sa cançon- lança coma una escomessa.

Pedro que comença de s'encigalar es mai qu'uros, un giscle de sa landa bretona :

-Lo mond, son pas totjorn estats tant colegas amb leis auceus coma mon oncle, sabètz qu'en China an vogut toei lei tuiar passat un moment bòrd que manjavan lo ris dei paisans...Que compassion... Pasmens, veguèri de chinés que fasián penjar a la pòrta de son ostau una gabia amb un auceu, ansin, de lònga, eran acompanhat de son cant, era a Shangai. D'un autre latz, n'i a qu'imitavan lo cant dau rossinhòu, te chucavan un siblet de canèu que n'en bolegant lo piston trempe.

Beleu que coneisser lo lengatge deis auceus, comprendre son messatge es dorbir lo talh de fin'amor. Es coma un gai saber que t'emparadisa, un convise aucelenc que te fa que que lega. En ressòn, lo cantadis uman vanega de la gracia serafina fin qu'a l'erotisma lo pus gorrin.

Aquelei vièlhs coma l'oncle de Pedro que poëtizava son mond, n'i aviá d'en pertot, tanben en Occitania, de mond qu'umanizan lo cant de l'aucèu ; Perbòsc e Mistral se regalavan de destoscar aquestei flors de poesia, d'anar au rescòntre dau mond que contunhavan de far aquestei cançons ninòias meme. Ben abans lo manhetò, anavan per dralhas e per camins e ramassavan aquestei mimologismas, enregistravan de memòria d'esperelei...Ansin, d'unei noteron lo doç chifri de la calha que fa en Auvenha :

-Blat palhat ! blat palhat... e a costat, en Lemosin :

-Quand ai lo bat, n'ai pas lo sac

-Quand ai lo sac, n'ai pas lo blat.

(Pèire, Pèire, Pèire, dòrbes me, ai de carn emai de pan) 

Per lo còp, malaisat de prononciar vertadierament aqueu cantadis de l'oncle qu'eu mestreja pas mai lo breton que lo latin de la lausèta, dos sabers enneblats dins sa mementa tant coma son sovenir dau paure oncle. Son toei pivelats per son racònte, un chale...levat James que comença de badalhar. Demanda pasmens, cortes que cortes :

-Era paisan ton oncle ?

-Segur bota de l'èime tant dubert que se regalava de toei lei musicas dau campèstre, era sempre a l'escota de tot.

-Perque pas imitar lo piaular de l'aubatròs, n'autrei ? -apond l'òrnito. -Anam enregistrar son siblar e après, inventarem sa cançon- lança coma una escomessa.

Pedro que comença de s'encigalar es mai qu'uros, un giscle de sa landa bretona :

-Lo mond, son pas totjorn estats tant colegas amb leis auceus coma mon oncle, sabètz qu'en China an vogut toei lei tuiar passat un moment bòrd que manjavan lo ris dei paisans...Que compassion... Pasmens, veguèri de chinés que fasián penjar a la pòrta de son ostau una gabia amb un auceu, ansin, de lònga, eran acompanhat de son cant, era a Shangai. D'un autre latz, n'i a qu'imitavan lo cant dau rossinhòu, te chucavan un siblet de canèu que n'en bolegant lo piston trempe.

Beleu que coneisser lo lengatge deis auceus, comprendre son messatge es dorbir lo talh de fin'amor. Es coma un gai saber que t'emparadisa, un convise aucelenc que te fa que que lega. En ressòn, lo cantadis uman vanega de la gracia serafina fin qu'a l'erotisma lo pus gorrin.

Aquelei vièlhs coma l'oncle de Pedro que poëtizava son mond, n'i aviá d'en pertot, tanben en Occitania, de mond qu'umanizan lo cant de l'aucèu ; Perbòsc e Mistral se regalavan de destoscar aquestei flors de poesia, d'anar au rescòntre dau mond que contunhavan de far aquestei cançons ninòias meme. Ben abans lo manhetò, anavan per dralhas e per camins e ramassavan aquestei mimologismas, enregistravan de memòria d'esperelei...Ansin, d'unei noteron lo doç chifri de la calha que fa en Auvenha :

-Blat palhat ! blat palhat... e a costat, en Lemosin :

-Quand ai lo bat, n'ai pas lo sac

-Quand ai lo sac, n'ai pas lo blat